YATIRIM YERİ TAHSİSİ

Yatırım Yeri Tahsisi; ülkemizde planlanan yatırımları teşvik etmek amacıyla uygulanan bir destek unsurudur. Bu kapsamda, özellikle büyük arazilere ihtiyaç duyulan yatırımlar için uygun şartlarda ve uzun vadeli yatırım yeri tahsisi yapılması imkanı bulunmaktadır. Bu kapsamda, yatırım teşvik belgesine sahip olan bir yatırımcı bu kapsamda yatırım yeri tahsisi için hazırlanmış olan avan proje, yatırım teşvik evrakları ve diğer belgeler ile birlikte başvuru yaparak işlemleri başlatabilmektedir.

Hazineye ait araziler üzerinde yapılabilen tahsis işlemi 49 yıl gibi uzun süreler için yapılmaktadır. Bununla birlikte yıllık kira bedeli ortalama emlak vergisi değerinin %2,5'i kadar olmaktadır. Bu kapsamda yapılan yatırım yeri tahsislerinde hasılat üzerinden pay alınmadığı gibi ilk yıllarda emlak vergisi alınmaması gibi ilave avantajları da bulunmaktadır.

YATIRIM YERİ TAHSİSİ NEDİR ?

Yeni yatırım teşvik sistemi kapsamında, yatırımların desteklenmesi ve istihdamın artırılması amacıyla çok sayıda destek sunulmaktadır. Çok önemli bir destek unsuru olan "Yatırım Yeri Tahsisi" yatırımcılara sağlanmaktadır. Bu kapsamda, öncelikle T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından Yatırım Teşvik Belgesi alınması ve bu kapsamda yatırım yeri tahsisi yapılabilmesi için T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığından yatırım yerinin tahsisi yapılmalıdır.

YATIRIM YERİ TAHSİSİ BAŞVURU ÜCRETİ NE KADARDIR ?

Yatırım Yeri Tahsisi için yapılacak başvuruların ücreti yatırımın yapılacağı yerin bulunduğu bölgeye değişmektedir. Bölgelere başvuru ücretleri aşağıdaki gibidir;

• 1. Bölgede. 2.500 (ikibinbeşyüz) - TL
• 2. Bölgede: 2.000 (ikibin) - TL
• 3. Bölgede: 1.500 (binbeşyüz) -TL
• 4. Bölgede: 1.000 (bin) - TL
• 5. Bölgede: 1.000 (bin) -TL
• 6. Bölgede: 500 (beşyüz) -TL

YATIRIM YERİ TAHSİSİ NASIL YAPILIR ?

Yatırım Yeri Tahsisi işlemlerinin yapılabilmesi için öncelikle yatırım teşvik belgesi veya teşvik belgesine eşdeğer ön tahsis yazısı alınması gerekmektedir. Daha sonra avan proje, yatırım ile ilgili bilgiler ve diğer tüm belgelerden oluşan başvuru dosyasının Milli Emlak Genel Müdürlüğüne sunulması gerekmektedir. Daha sonra ilana çıkılan yatırım yeri için başvurular toplanır ve komisyon tarafından tüm projeler değerlendirilir. Bu kapsamda, en yüksek katma değerli, en yüksek yatırım tutarına sahip olan ve en fazla istihdamı sağlayacak olan yatırım projesi için yatırım yeri tahsisi yapılması kararı verilir. Neticede kazanan projenin sahibi ile tahsis sözleşmesi imzalanmaktadır.

YATIRIM YERİ TAHSİSİNDE İSTİHDAM ŞARTLARI NELERDİR ?

Yatırım Yeri Tahsisi yapılan bir yatırım projesinde teşvik belgesinde kayıtlı olan ilave istihdam sayısına, yatırımcı işletmenin faaliyete geçiş tarihinden itibaren 5 yıl süreyle uyulması zorunluluğu bulunmaktadır. Bu nedenle yatırım teşvik belgesi projelerinde istihdamın belirlenmesi hususu da büyük önem taşımaktadır. Doğru belirlenen bir istihdamın proje kapsamında sunulması gerekmektedir. 5 yıl boyunca taahhüt edilen bu proje detaylarına uygun hareket edilmesi zorunludur.

YATIRIMCI TAHSİS EDİLEN YATIRIM YERİNİ SATIN ALABİLİR Mİ ?

Yatırım Yeri Tahsisi kapsamında üzerinde irtifak hakkı tesis edilen taşınmazlar, ön izin tarihinden itibaren beş yıl süreyle yatırım döneminde olmaktadır. Bu süre zarfında yatırımı tamamlayan ve diğer tüm koşullara uygun hareket eden yatırımcılar söz konusu taşınmazı doğrudan satın almak için başvurma hakkı elde ederler. Bu durumda ilana çıkılmadan önce hak sahibi irtifak hakkı tesis edilen taşınmaz üzerinde kurulu tesis de dikkate alınarak belirlenen rayiç bedel ile satış yapılabilmektedir.

Bununla birlikte, yatırımcı lehine irtifak hakkı tesis edilen taşınmazı, taahhüt edilen yatırım tamamlandıktan sonra, zemini ve üzerinde kurulu bina ile tüm tesislerin Hazine'ye devredilmesi gereken kısmı için belirlenecek rayiç bedel üzerinden doğrudan satın almak için de ilgili İdareye başvurulabilir.

Rayiç bedeller, yatırım yeri tahsisi yapılmadan ve ilana çıkılmadan önce irtifak hakkı tesisi amacı da dikkate alınır ve bir bedel tayin edilir. Bu bedel de Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) dikkate alınarak tarımsal amaçlı sözleşmelerde ise Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi (Tarım ÜFE) oranı dikkate alınarak her yıl yeniden hesaplanmaktadır. Satışlar bu değer üzerinden yapılabilmektedir.

 

Yatırım Yeri Tahsisi yapılabilmesi için yatırım projesinin taşıması gereken bazı kriterler bulunmaktadır. Bunun için projenin toplam bedelinin tahsisi talep edilen arsanın takdir edilen rayiç bedeline göre çeşitli oranları bulunmaktadır. Bunlar, tarım, hayvancılık ve eğitim yatırımları için bir katı, turizm yatırımları için iki katı ve diğer yatırımlar için rayiç bedelin üç katı olmak zorundadır. Bu şartları sağlayan yatırım projeleri ilan edilen yatırım yerleri için başvuru yapabilmektedir. İlana çıkılmamış olan uygun yerler için de başvuru yapılabilmektedir.

Komisyon tarafından değerlendirmeye alınan başvurular içerisinde en yüksek yatırım bedeli, özkaynak ve istihdam sayılarına göre yatırımlar puanlama usulüne göre değerlendirilir. Puanlarda eşitlik olması halinde en yüksek istihdamı sağlayacak olan yatırım lehine yatırım yeri tahsisi kararı verilir. Karar verildikten sonra yatırımcı ile İl Milli Emlak Müdürlüğü veya Şefliği sözleşme imzalamaktadır.

YATIRIM YERİ TAHSİSİNDEN KİMLER YARARLANABİLİR ?

Yatırım Yeri Tahsisi teşvikinin uygulaması Milli Emlak Genel Müdürlüğü tarafından yapılır ancak bir ön koşul olarak Yatırım Teşvik Belgesi alınması gerekmektedir. Bununla ilgili değerlendirme ve yatırım projesinin incelemesi T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığında yapılmaktadır. Bunun için yatırım projesinin detaylarıyla birlikte Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüne sunulması gerekmektedir. Uygun görülürse, doğrudan Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenebileceği gibi yatırımın karakteristik değerlerini içeren ve yatırım yeri tahsisi yapılabileceğine ilişkin bilgileri de içeren bir "Ön Tahsis Yazısı" düzenlenir. Bu kapsamda yatırım projesi olan gerçek ve tüzel kişiler yatırım yeri tahsisi destek unsurundan yararlanabilecektir.

YATIRIM YERİ TAHSİSİ BAŞVURULARI NEREYE YAPILIR ?

Yatırım Yeri Tahsisi için başvurular T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğüne yapılmaktadır. Ankara'ya yapılan başvurular İl Milli Emlak Genel Müdürlüğüne veya İlçe Milli Emlak Şefliğine iletilir ve değerlendirilir. Değerlendirme komisyonunda vali ya da vali yardımcısı, bölgedeki en yüksek memur, Milli Emlak İl Müdürü, Belediye İmar Müdürü ve ilgili memurlardan oluşur. Komisyon değerlendirmesinin ardından sözleşme il müdürlüğü ve yatırımcı arasında imzalanır. Yatırım Yeri Tahsisinden önce Yatırım Teşvik Belgesi için müracaat T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüne yapılmaktadır.

ARAZİ TAHSİS BEDELİ NE KADARDIR ?

Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında yapılacak Yatırım Yeri Tahsisi işlemlerinde ön izin bedelsiz yapılmaktadır. İlk yıl için irtifak hakkı ve kullanma izin bedeli yatırım konusu taşınmazın emlak vergi değerinin;;

• 1. Bölgede: %2,5'i (yüzde iki buçuğu),
• 2. Bölgede: %2'si (yüzde ikisi),
• 3. Bölgede: %1,5'i (yüzde bir buçuğu),
• 4. Bölgede: %1'i (yüzde biri),
• 5. Bölgede: %1'i (yüzde biri),
• 6. Bölgede: %0,5'i (yüzde yarımı),

kadardır.

İrtifak hakkı ve kullanma izinlerinde, ikinci ve müteakip yıllar kullanma izni ve irtifak hakkı bedelleri, cari yıl edelinin Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde değişim) oranında artırılması suretiyle hesaplanmaktadır. Yani kısaca yıllara göre artış oranı ÜFE oranına endekslidir.

YATIRIM TEŞVİK BELGESİNDE OLMASI GEREKENLER NELER ?

Yatırım teşvik belgesi kapsamında Yatırım Yeri Tahsisi yapılacak olan yatırımlarda "Yatırım Yeri Tahsisi" destek unsuru mutlaka belgede kayıtlı destek unsurları arasında yer almalıdır. Bunun için bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında desteklenen yatırımların şartlarını taşımaktadır.

Bununla birlikte, proje kapsamında yapılması planlanan toplam yatırım tutarı, üretim kapasiteleri ve istihdam çok iyi belirlenmelidir. Yatırım projesinde taahhüt edilen tüm şartlara uygun hareket edilmesi gerekmekte ve işletme faaliyete başladıktan sonra 5 yıl boyunca bu koşulların yerine getirilmesi zorunluluğu bulunmaktadır.

Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Belgesi veya Turizm Yatırımı Belgesi gibi yer tahsisi yapıldıktan sonra alınacak belgelere tabi yatırımlar için doğrudan yatırım teşvik belgesi düzenlenmesi yerine yatırımın karakteristik değerlerini içeren ve yatırım yeri tahsisi yapılmasının uygun olduğunu belirtilen Ön Tahsis yazısı düzenlenerek hem yatırımcıya hem de ilgili Milli Emlak Müdürlüğüne resmi yazıyla iletilmektedir. Bu yazı yatırım teşvik belgesine eşdeğer sayılabilmektedir.