YATIRIM TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA DEVLET DESTEKLERİ
Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Uygulanan Devlet Destekleri için öncelikle belgenin kapsamını belirlemek gerekir. Belge kapsamını belirleyen husus aslında hangi teşvik sisteminde düzenlenmiş bir belgeye sahip olunduğudur. Belge türleri; genel, bölgesel, öncelikli, büyük ölçekli, stratejik ve proje bazlı olarak adlandırılmaktadır. Sahip olunan belgenin adı aynı zamanda uygulanan teşvik sistemini de göstermektedir ve buna bağlı olarak yararlandığınız destek unsurları da değişmektedir. Bunlardan en kapsamlı olan proje bazlı belgeler olmakla birlikte en az kapsamlı olan yani en az devlet desteğine sahip olan belge türü de genel belgelerdir. Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamındaki Devlet Destekleri için belge türleri, destek unsurları, teşvik sistemleri ve detaylar aşağıda bağlıklar halinde verilmiştir.
YATIRIM TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA HANGİ DEVLET DESTEKLERİ UYGULANIR
Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında uygulanan devlet desteklerini 5 kategori altında sınıflandırmak mümkündür. Bunlar; yatırım yerine ilişkin destekler, vergisel avantajlar, yatırım katkıları, istihdam destekleri ve finansman destekleri olarak sınıflandırılabilmektedir. Yatırımların ihtiyaçları çok çeşitlidir. Bu nedenle, destek unsurları da çeşitlendirilmiştir. En geniş tanımı ile tüm devlet destekleri şu şekilde listelenebilir;
- KDV İstisnası
- Gümrük Vergisi Muafiyeti
- Vergi İndirimi
- Faiz Desteği
- SGK Primi İşveren Hissesi Desteği
- SGK Primi Desteği
- Gelir Vergisi Stopajı Desteği
- Yatırım Yeri Tahsisi
- KDV İadesi
Burada ifade edilen teşvik unsurlarının ya da devlet desteklerinin tamamı her yatırım için uygulanmayabilir. Yatırımın karakteristik özelliklerine göre hangi destek unsurlarının uygulanacağı mevzuat hükümleri içerisinde detaylı biçimde anlatılmıştır. Bu hükümlerin aksine hareket edilmesi mümkün değildir.
YATIRIM TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA UYGULANAN VERGİSEL DEVLET DESTEKLERİ
Yatırım Teşvik Belgesi sahibi yatırımcılar için çeşitli vergilerden indirimler ya da istisnalar sağlanacak şekilde devlet destekleri uygulanmaktadır. Bu vergisel avantajların en önemlisi KDV İstisnası ve Gümrük Vergisi muafiyetidir. Yatırım mallarına uygulanan %18 oranında KDV ve malın türü ile ithalatın yapıldığı ülkeye bağlı olarak değişen oranlarda gümrük vergisi, ilave gümrük vergisi ve ek mali yükümlülük gibi çok değişken oranlarda ithalat vergileri bulunmaktadır. Teşvik belgesine bağlanmayan yatırımlar için bu vergilerin ödenmesi yatırımcılar için özellikle erken dönemlerde çok büyük bir yüktür. Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında uygulanan devlet desteklerinin en yaygın ve en önemli unsurlarından biri bu vergisel avantajlardır.
Bu desteklere ilave olarak kurumlar vergisi ya da gelir vergisi üzerinden önemli bir yatırım indirimi yapılmaktadır. Günümüzde, teşvik belgesi kapsamında hibe desteği bulunmamaktadır. Bunun yerine hibe ile eşdeğer tutulabilecek bir vergi indirimi uygulanmaktadır. Toplam sabit yatırım tutarının belirli bir bölümünün kurumlar vergisi ya da gelir vergisinden düşülmesi imkanı bulunmaktadır.
YATIRIM TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA UYGULANAN İSTİHDAM DESTEKLERİ
Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında uygulanan devlet desteklerinden ikincisi ise istihdam ile ilgili olan desteklerdir. Ülkemizde gerçekleşen yeni yatırımların ülkemiz ekonomisine en önemli katkılarından biri şüphesiz yaratılan istihdam imkanıdır. Bu nedenle, yatırım kapsamında oluşturulan ilave istihdam için SGK primleri üzerinden önemli teşvikler uygulanmaktadır. İşveren üzerinde SGK primlerinin ciddi bir yükü bulunmaktadır. Yatırım özelliklerine ve destekleme sınıfına bağlı olarak 12 yıla kadar SGK primi desteği uygulanması mümkündür.
Bunlara ilave olarak son dönemde uygulanmaya başlayan proje bazlı teşvik sistemi kapsamında ise nitelik personel istihdam desteği de uygulanmaktadır. Bu destek kapsamında halihazırda uygulanan SGK prim teşviklerine ek olarak yatırım kapsamında çalışması planlanan nitelikli personelin maaşları ile ilgili önemli bir destek unsuru da uygulanabilmektedir.
Kısaca özetlendiğinde, Sigorta Primi İşveren ve İşçi Payı, Gelir Vergisi Stopajı ile ilgili destekler ve proje bazlı teşvik sistemi kapsamında nitelikli personel desteği de dikkate alındığında, yatırımlara çok önemli istihdam ve sigorta prim avantajları sağlanmaktadır.
YATIRIM TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA UYGULANAN FİNANSMAN DESTEKLERİ
Birçok yatırımcı için finansman büyük bir sorundur. Yeterli finansman sağlanamadığından pek çok yatırımdan vazgeçildiği bile görülmektedir. Bu nedenle, gerek teşvik belgesi kapsamında finansal kiralama opsiyonunun uygulanması, gerekse yatırım kredilerinde faiz ya da kar payı desteği uygulanması ile yatırımlar desteklenmektedir. Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında, öncelikle finansal kiralama yoluyla kapasite oluşturacak makine teçhizat gerekli teşviklerden yararlanılarak temin edilebilmektedir. Öte yandan, kredi kullanılarak yatırım yapmak yönünde karar veren yatırımcılar için kredilere uygulanan faiz ya da kar payının belirli bir bölümü devlet tarafından desteklenmektedir. Bu destek unsuru teşvik sistemi içerisinde uygulanan tek nakdi destektir. Bunun haricinde nakdi sayılabilecek bir destek unsuru bulunmadığından, teşvik mevzuatı kapsamında hibe desteği ya da nakdi bir unsur olmadığı yönünde ifadeler kullanılmaktadır. Bu ifadenin tek istisnası proje bazlı teşvik sistemidir. Proje bazlı yatırım teşvik belgesi kapsamında uygulanan devlet destekleri arasında nakdi unsurlar da bulunmaktadır.
YATIRIM TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA UYGULANAN YATIRIM YERİ DESTEKLERİ
Özellikle büyük arazilere ihtiyaç duyulan yatırımlarda, yatırım yeri büyük bir finansal sorun olmaktadır. Belirli bölgelerdeki arazi maliyetlerinin yüksekliği de dikkate alındığında bu destek unsuru çok önemli bir hal almaktadır. Hazine'ye ait araziler belirli koşullar altında yatırımcılara tahsis edilmektedir. Milli Emlak Genel Müdürlüğü aracılığıyla dolaylı olarak uygulanan bu teşvik unsuru kapsamında 49 yıllık irtifak hakkı kurulması ve daha sonra bu arazinin yatırımcı tarafından doğrudan satın alınması gibi çok önemli imkanlar da sunulmaktadır.
YATIRIM TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA UYGULANAN DİĞER DEVLET DESTEKLERİ
Yatırım Teşvik Belgesi üzerinde kayıtlı bulunan destek unsurları bulunmaktadır. Bunlara ilave olarak doğrudan belge üzerinde yer almayan ancak ilgili mevzuatlar kapsamında yatırımcıların sahip olduğu diğer destek unsurları da bulunmaktadır. Bu destek unsurları genellikle harç istisnalarıdır. Çoğunlukla bilinmeyen bu istisnalar nedeniyle aslında ödenmemesi gereken çeşitli harçlar ödenmektedir. Bu kapsamda, teşvik belgesi sahibi olan yatırımcıların yararlanabileceği diğer devlet destekleri aşağıdaki listede yer almaktadır.
- Emlak Vergisi Muafiyeti
- Bina-İnşaat Harcı Muafiyeti
- Damga Vergisi ve Harç İstisnası
- Parselasyon Harcı Muafiyeti
- İfraz ve Tevhiz Harcı Muafiyeti
- Plan ve Proje Tasdik Harcı Muafiyeti
- Zemin Açma İzni ve Toprak Hafriyat Harcı Muafiyeti
- Yapı Kullanma İzni Harcı Muafiyeti
Burada belirtilen muafiyetler doğrudan yatırım teşvik belgesi üzerinde kayıtlı değildir. Öte yandan, fazla bilinmemekte ve yararlanılamamaktadır. Ancak bunların toplamı değerlendirildiğinde çok ciddi miktarda ödemeden muafiyet sağlamaktadır. Bu nedenle, teşvik belgesinin sadece alınması yeterli olmamakta, kullanımı ile ilgili sürekli destek alınması da büyük önem taşımaktadır.
